Uit de serie Hits van Toen: Rock'n'roll meets ouwe monnik

Uit de serie Hits van Toen: de allereerste hit ever

Vandaag een verhaaltje over het allereerste wereldlijke lied dat ooit in Groot-Brittannië op papier is gezet. Dames en heren: Sumer is icumen in! Gecomponeerd door een monnik, William de Wycombe, tweede helft dertiende eeuw. De tekst gaat zo: (Straks iets over de muziek. Aanbevolen luisterfragmenten op Youtube: Hilliard Ensemble en Richard Thompson.)

Svmer is icumen in
Lhude sing cuccu
Groweþ sed and bloweþ med
and springþ þe wde nu
Sing cuccu

Awe bleteþ after lomb, lhouþ after calue cu
Bulluc sterteþ, bucke uerteþ
murie sing cuccu

Cuccu cuccu
Wel singes þu cuccu
ne swik þu nauer nu

Sing cuccu nu, Sing cuccu.*)
Sing cuccu, Sing cuccu nu

*) Het zal u niet verbazen dat het lied ook bekend is onder de titel Cuckoo Song.

Afgezien van de wat Vikings aandoende manier van schrijven is Sumer tijdloos. In het taalgebruik herken je de wortels die we delen met de Engelsen. Spreek de titel hardop en je hoort er zo een Fries of een Groninger doorheen. Lekker weertje hè. Jahaa, zummer is weer-i-kumen-in.

Volgens Wikipedia is dit lied een canon, de eenvoudigste meerstemmigheid. Het idee van de canon kennen we allemaal van school toen we met onze oren dicht heel hard tegen elkaar in zaten te zingen.

Een kleine tekst-analyse. Lees hardop en je kunt de meeste woorden wel raden. Het groeiende zaad, dan de blowing meadow. En ‘wde’ spreek je uit als ‘woede’ en dat is natuurlijk Engels voor ‘bos’. Aha: de bomen lopen uit. Lhude sing cuccu – te simpel. Iedereen kan hard koekoe zingen. Vervolgens blatende ooien en lammetjes, koeien die naar hun kalf staan te loeien. Weer een stukje verderop een snuivende stier en winderige bokken. Grapje van de monnik. Om te vervolgen met: ‘Mooi man, die koekoe! Niet stoppen hoor. Ne swik thu naver nu.’ Die moest ik even opzoeken. Letterlijk vond ik: No stop you never now. Nooit gedacht dat swik ‘stop’ betekent. Misschien komt het van de Vikingen?

Dan de muziek. Je kunt Sumer in een popconcert zingen en niemand kijkt je raar aan. Het is zelfs ’t openingsnummer van het concert 1,000 Years of Popular Music door Richard Thompson. Wij zingen het ook, in de zangvakanties in Zuidwest Frankrijk. Het is even wennen aan de woorden, maar dan swingt het ook de kerk uit. Niemand in het publiek die een ernstig gezicht trekt omdat het hier over Oude Muziek gaat.

Maar het leukst aan Sumer is icumen in is zijn zogenaamde pes. Een pes is een baslijntje dat je steeds weer kunt herhalen, net als ‘bim bam bom’ in Vader Jacob. Baslijnen zijn zo fundamenteel dat iedereen ze kan zingen. Daarom laten we het publiek bij onze concerten die pes zingen en meestal zit ie er na één minuut in. Het voegt echt wat toe, een meezingend publiek. Muziek is magisch, helemaal als alle aanwezigen eraan meedoen. Die magie gloeit nog lang na als het laatste akkoord van een concert is weggestorven.

© 2017 Anke de Bruyn. All rights reserved.